Wat nu gebeurt, idealiter, is dat een van de partijen zijn eigen verhaal echt ziet als wat het is, een verhaal, hoofdzakelijk verzonnen, en dat zijn wederpartij ook een mens met zijn eigen behoeften en tekortkomingen die niet hem een minder persoon maken, maar iemand die gelijk is aan uzelf. Dit is wat door de filosoof Martin Buber wordt genoemd: Van Ik-Het naar Ik-Jij. [33] Dat is het zien van de andere persoon, niet als een belemmering voor de eigen vrede of geluk, maar als een reiziger op de weg, zoals uzelf. Dan wordt het mogelijk om het conflict op te lossen, niet alleen dat over de “feiten”, maar juist het innerlijke conflict. Als dat laatste niet wordt bereikt, zal de eerste nooit gebeuren. Natuurlijk kan het conflict eindigen in een aantal formele afspraken, maar als het interne conflict niet is opgelost, zijn die niet blijvend. Gottman zegt iets dergelijks, namelijk dat de basis van een duurzame relatie in het huwelijk, maar dat geldt ook voor daarbuiten, is gelegen in de “positive sentiment override”. [34] De staat van Ik-Het of Ik-Jij is volgens Buber een grondhouding, een staat van zijn. In zeer krachtige poëtische taal schildert hij hoe de staat van het zijn in Ik-Jij het mogelijk maakt om de andere persoon lief te hebben, zelfs al heeft hij iets doms of onhandigs, of nog iets veel ergers gedaan.

Als voorbeeld van dit proces beschrijf ik een waar verhaal van een mediation. Een ouder echtpaar, zij ongeveer tien jaar jonger dan hij, vroeg mij om een bemiddeling in hun komende echtscheiding. De man had een handvol papieren over wat niet goed was met zijn vrouw en zij klaagde over zijn gebrek aan steun voor haar, vooral financieel. Ze waren ongeveer 10 jaar geleden getrouwd, nadat hun eerdere partners waren overleden. Beiden zeiden dat het financiële probleem het belangrijkste was. Toen ik de financiële overzichten zag drong het tot mij, dat het niet de financiën zelf waren, maar iets anders. We parkeerden het onderwerp en spraken over geld in het algemeen. Op mijn vraag waar haar geld voor was, zei zij dat het bedoeld was als een soort van compensatie voor haar kinderen voor het verliezen van hun vader op jonge leeftijd. Toen ik de man vroeg naar zijn visie op zijn geld antwoordde hij ongeveer hetzelfde, het was voor zijn kinderen. Na een lang gesprek over geld en aanverwante onderwerpen werd het hen duidelijk welk script ze speelden. Buiten hun actief weten werden zij door een bepaalde gehechtheid aan geld gestuurd. Want toen ik vroeg of ze nog van elkaar hielden was het antwoord een emotioneel “Ja!” van beiden. In dit geval waren beiden gekoppeld aan het element uit de menselijke gebreken dat wij in zijn ergste vorm hebzucht noemen. Het ging dus over geld, zoals ze gezegd hadden, maar op een heel andere manier dan dat ze aanvankelijk dachten. Toen dit eenmaal duidelijk was, waren de problemen grotendeels opgelost en is de scheiding afgeblazen.

In het volgende ware verhaal is de koppeling met een cognitieve leemte verschillend voor de beide partijen. Twee buren hadden een conflict over de bouw van een schutting tussen hun huizen. Buurman Fred had het allemaal geregeld, met toestemming van buurman Alan, maar had meer betaald en toen het ging over de afrekening zei Alan dat hij niet wilde betalen. Dus Fred beschuldigde hem van gierigheid. Het conflict werd niet opgelost. Een half jaar later kwam het tot een botsing op een verwant onderwerp, over het parkeren van de auto’s en Alan werd erg boos, ging schelden en liep weg, Fred verbijsterd achterlatend. Een paar minuten later sprak het nog heel jonge kind van Alan Fred aan en zei: “Buurman, mijn vader doet nooit zo en hij noemt u koning-buurman.” Op dat moment werd het allemaal duidelijk. De koppeling van Alan was niet die aan het geld, dat was de eigen koppeling van Fred. Die van Alan was iets heel anders, dat hij zich de mindere voelde en dat hij het gevoel had gecommandeerd te worden. Het conflict voor beide was dus heel anders! Fred kon dit natuurlijk aan Alan niet gaan uitleggen, omdat dat nu precies invulling van de rol van koning-buurman zou zijn. Hij heeft niets gedaan en is verder vriendelijk gebleven tegen Alan. 2 jaar later op oudejaarsavond kwam om 12.00 uur Alan met een fles Champagne en 2 glazen naar Fred toe en sprak de wens uit dat zij voortaan betere buurlieden zouden zijn. Het probleem loste dus op toen Fred zijn interne conflict kon oplossen en even later kon Alan dat ook.

De verschillende koppelingen aan de menselijke gebreken, niet bekend aan de beide partijen in het conflict, stuurt hen het conflict in en laat het hen zo ook nog voortzetten. Want wat ieder doet wordt gezien en geïnterpreteerd door de lens van de eigen koppeling. Zelfs als een van beiden een stap doet om het conflict op te lossen, wordt dit door de ander vaak gezien als betekenisloos en soms als teken van het feit dat de ander nu wel begint in te zien dat u toch gelijk hebt. Het enige dat erop zit is om het eigen conflict op te lossen. U bent niet verantwoordelijk voor het interne conflict van uw wederpartij!