Als u dit eenmaal weet is het niet meer zo moeilijk om, als er een conflict dreigt naar binnen te kijken en te zien dat u meegesleept dreigt te worden door uw koppeling aan een van de menselijke gebreken of het negeren van de imperatief van de positieve Gulden Regel. Zeker is dat het oefening en eerlijkheid vergt. Even zeker is, dat als u dit kunt uw problemen niet voorbij zijn, maar wel dat u ze veel beter kunt hanteren en dat escalatie al helemaal niet meer nodig is.

Een flinke valkuil is echter dat u de neiging zou kunnen hebben om aan de ander te gaan uitleggen hoe dit allemaal werkt. Zoiets doen is de garantie dat het volkomen fout loopt. Uw wederpartij zit er niet op te wachten van u te horen dat u het licht hebt gezien. Hij zal een dergelijke uitleg ervaren als bevestiging van zijn overtuiging dat u toch uw gelijk wilt halen of als bevestiging van welke andere negatieve overtuiging hij ook maar heeft ten aanzien van u. Het is niet uw verantwoordelijkheid om een ander te veranderen of over te halen.
Een tweede valkuil is te denken dat uw wederpartij hetzelfde conflict heeft als u, dat wil zeggen op dezelfde wijze aan hetzelfde element van de menselijke gebreken gekoppeld is als u. Dit is hoogst zelden het geval.
Een derde valkuil is dat u denkt dat als u verandert en beter kunt reageren, hij dat ook per definitie zal doen. Dat is vaak een illusie of vergt veel tijd. Inderdaad kunt u als u dit toepast beter omgaan met de gevoeligheden van de ander omdat u kunt weten waar die liggen, maar enige garantie dat daarmee uw problemen worden opgelost is er niet. Dat is ook niet erg omdat, als u uw eigen interne conflict echt heeft opgelost, u naar het ogenschijnlijke conflict met uw wederpartij en naar hemzelf heel anders gaat kijken.

De manier om zicht te krijgen op het actuele eigen interne conflict is het makkelijkst door te zoeken naar wat u vindt van de ander.
Omdat u kijkt door een lens die wordt geslepen door uw eigen interne conflict, is dat wat u van de ander vindt noodzakelijk in de sleutel van het eigen conflict gesteld. Dus dat wat u van de ander vindt is met een hoge waarschijnlijkheid uw eigen conflict. Als u zich bedrogen voelt zult u de ander een bedrieger noemen. Dat wil zeggen dat het element van bedrog een rol speelt in uw denken. Het betekent niet dat u een bedrieger bent, maar wel dat bedrog op de een of andere manier emotioneel belangrijk voor u is, anders zou u immers niet zo erop reageren. Het kan zijn dat u ooit zich verschrikkelijk bedrogen hebt gevoeld, of dat u heel diep van binnen weet dat u ook niet onder alle omstandigheden helemaal eerlijk bent. U hoeft zich niet af te vragen waarom nu juist speciaal in deze omstandigheden dit opkomt, het is er en dat is het. En zolang u dit gevoel hebt en het niet hebt opgelost bent u ook niet in staat om de wederpartij in een andere sleutel, door een andere lens dan die van bedrog te zien. Dit moet eerst opgelost worden voordat u op enige manier de ander vrij tegemoet kunt treden zonder dat steeds de emotie van zich bedrogen voelen, dus uw eigen maaksel, een rol speelt. Dit geldt zo voor alle menselijke gebreken die aanleiding kunnen geven tot emoties en die op die wijze consequenties hebben voor de lens waarmee u kijkt en daarmee voor het gedrag dat u vertoont of kunt vertonen. Afgezien van het feit dat u het niet kunt verbergen, – u kúnt deze gevoelens niet verborgen houden, – ze lekken namelijk als het ware uit al uw poriën, zelfs als u het probeert, is dit een vorm van oneerlijkheid en bedrog die door uw wederpartij haarscherp wordt onderkend, zelfs al zal hij het mechanisme ervan niet kennen of begrijpen.

Dit speelt ook een belangrijke rol bij onderhandelingen, voor een bemiddelaar en in mediation. Een partij bij de onderhandelingen of in mediation die zich bedrogen voelt zal dit zeggen of, en dit is bijna nog belangrijker, het laten zien in de meta-communicatie. Dit wordt gedaan in kleine delen van taaluitingen, zoals uitroepen, toon en stemgebruik, of in meta-communicatie, zoals gebaren of gezichtsuitdrukkingen. Het vergt enige vaardigheid en oefening om te ontdekken, maar zodra dat onder de knie is, is het gemakkelijk. Mijn observatie is dat in mediation een cliënt de neiging heeft om dat wat hij werkelijk voelt, soms op een wat verborgen manier, maximaal drie keer in een sessie te zeggen. Als hij dan niet gehoord is, of thans dat gevoel heeft, dan zal hij zich terugtrekken en gaan “drummen op de feiten”, zoals ik het noem, namelijk koppig blijven vertellen over hoe het volgens hem in elkaar zit, en wat er mis is met alles en iedereen, behalve met zichzelf.

Het moeilijke in onderhandelingen is dat, als u dit mechanisme kent, dat u het de wederpartij niet kunt gaan uitleggen, omdat hij dat zonder mankeren en vanuit zijn standpunt geheel terecht zal projecteren als uw betweterigheid. Het enige dat u dan nog kunt doen is ofwel open proberen te vertellen wat u is overkomen toen u begon te begrijpen hoe deze processen in elkaar steken, ofwel een bemiddelaar of mediator in de arm te nemen. Daarom is het bij boze cliënten die dreigen een klacht in te dienen van groot belang dat de notaris of advocaat dit soort mechanismen kent, dat wil dus ook zeggen zichzelf kent, en daardoor tijdig actie kan ondernemen in de richting van mediation of bemiddeling. Een mediator is als buitenstaander bij het conflict namelijk wel in staat op partijen een spiegel voor te houden over hun eigen handelen. Als de mediator de leiding kan nemen en een of beide partijen kan laten zien dat hun wereldbeeld niet congruent is, en hoe dat komt, dan kan het begrip doorbreken dat de kijk op de ander volkomen subjectief en om die reden vrijwel zeker gewoon een illusie. Dit toont ook aan dat het principe van de narratieve mediation [32] is volkomen juist. Partijen hebben verschillende niet-congruente verhalen en ze moeten een consensueel domein opbouwen waarin hun nieuwe verhalen elkaar overlappen. Mijn theorie laat zien hoe de verschillende verhalen werden gemaakt en waar te beginnen om het voor hen mogelijk te maken om de verhalen te veranderen. Dit is dus het geval in alle soorten conflicten en dus ook in het conflict tussen de professional en zijn cliënt.